Grundels

Grundels

Vandaag de dag bestaan er zeker nog vijf grundels van de 7 of 8 die we van naam kennen. Onbekend is hoeveel er gebouwd zijn op de werf van Hartog.

De grundel is een al heel oud scheepstype en is familie van de Aalsmeerse en Overijselse punter, die zowel voor als achter een steven hebben. Ook is er verwantschap met andere scheepjes uit het Hollandse watergebied, zoals de Zaanse gondel en de Veense praam.

De van oorsprong Aalsmeerse punter was kort en breed gebouwd met oplopende achtersteven en breed roer. Het platte vlak was gemaakt van een dubbele laag brede planken, de buitenste laag in de lengterichting van het schip, de binenste laag hier dwars op als een soort van dubbeling. Daar boven zaten de boorden in knikspantvorm, ongeveer zoals bij een schouw.

aalsmeersepunterDe Aalsmeerse punter was een zeewaardig scheepje, dat zich thuis voelde op het Haarlemmermeer. Deze punter is geheel verdwenen en vervangen door de grundel, een scheepstype waarbij het achterschip eindigt in een platte spiegel en daardoor een stuk eenvoudiger en goedkoper is te bouwen.
De grundel is dus afkomstig uit het gebied van de vroegere Haarlemmermeer, een water dat destijds zo groot was dat het er behoorlijk kon spoken. Op dit woelige water werd het toen open scheepje gebruikt voor het vervoeren van vracht, om te vissen en als het zo uitkwam ook voor het pleziervaren. Het was dus niet een typisch vissersschip of een vrachtschip maar een vaartuig voor algemeen gebruik. De afmetingen varieerden van zo’n vijf tot tien meter.
grundel tekHet gebruikelijke tuig voor deze scheepjes bestond oorspronkelijk uit een spriettuig en later uit het meer handzame  torentuig, waarvan de mast erg voorlijk in het schip stond; de fok was dus klein en werd meestal gevoerd op een kleine botteloef, een kluiver werd niet gevoerd. Het torentuig heeft tot op heden op sommige grundels stand gehouden, maar is tegenwoordig vrijwel volledig verdrongen door het minder orginele maar efficientere gaffeltuig. De zwaarden zijn de platte zwaarden van het binnenwater.

Door de kleinere woonoppervlakte in vergelijking tot de kajuitschouw komt het dat er van dit elegante scheepje veel minder gebouwd zijn. Voorzover bekent zijn er gelukkig nog zo’n vijf Hartog Grundels in de vaart