De werf van Pieter Hartog

Ondanks dat er over de werf van Hartog weinig bekend is kan je je aan hand van gesprekken met de familie Hartog en uit verhalen die je zo links en rechts hoort een redelijk beeld vormen van de dagelijkse werkzaamheden en activiteiten op het werfje achter het huis van de familie Hartog in Buiksloot.

Niet meer dan logisch is het, als je zoals ik, toch in Amsterdam woont, dat je een keer gaat kijken waar toch al deze schepen zijn gebouwd. Dit wordt je meteen al moeilijk gemaakt omdat zowel de straatnaam als ook het huisnummers in de loop der tijd zijn gewijzigd. Tegenwoordig is niets meer te zien van de vroegere situatie, behalve de restanten van de oude ringvaart aan de achterzijde van het huis.

Gelukkig kwamen we dankzij dhr. Suyk in het bezit van een foto die hij gemaakt heeft in januari 1956, ruim twee en een half jaar na het overlijden van Pieter Hartog in de zomer van 1953. Op deze foto is redelijk goed te zien hoe de ruimte achter en onder het huis was ingedeeld voor het bouwen van scheepjes. In het midden kijk je rechtstreeks tegen het huis van Hartog aan, met links daarvan het toenmalige gemeentehuis van Buiksloot. Aan de rechterkant is nog de schoorsteen van de buren die een bakkerij bezaten.

Vooraan op de foto aan de linkerkant is een soort van zaagloods te zien, die deels in de achtertuin van het gemeentehuis lijkt te staan. In de loods staat een grote werkbank met daarnaast de hellingbalk waar met een lier schepen in en uit het water gehaald konden worden. Deze lier is nog net door de deuropening waar te nemen.

Schuin achter de zaagloods, onder de woning, is een serre-achtige uitbouw. De ruimte die hierdoor ontstaat samen met de dijkkelder is hierdoor circa tien meter diep, groot genoeg om een romp volledig in te bouwen. Daarna kon het casco in de buitenlucht worden voorzien van de kajuit, als dit vanwege de hoogte niet binnen gedaan zou kunnen worden.

Bekend van verhalen is dat Hartog voornamelijk alleen werkte en ook de soms meer dan acht meter lange en duims dikke eiken delen met de hand uitzaagde. De op maat gezaagde planken werden vervolgens door hem op een stelling naast de loods met resthout en krullen in de goede kromming gebrand. Het tornijzer dat van gewichten voorzien voor de juiste scheluw in een deel zorgde ligt nog links in de loods.

Bij het plaatsen van deze rond de honderd kilo wegende eiken delen heeft Hartog, gezien het gewicht van het hout onder andere hulp gehad van Jan Swartsenburg uit Durgerdam. Dit is een van de neven van zijn vrouw die jaren lang als knecht voor Pieter heeft gewerkt..

Voor welke opdrachtgevers Pieter Hartog de meeste van zijn schepen heeft gebouwd is nooit duidelijk geworden. Werfboeken waren niet aanwezig en hebben volgens de echtgenote van dhr. Hartog ook nooit bestaan.